Jęczmień na oku: objawy, przyczyny. Co na jęczmień oka pomoże go wyleczyć?

Jęczmień na oku to wywołująca dyskomfort zmiana ropna, która pojawia się najczęściej na brzegach powiek. Za bezpośrednią przyczynę powstawania jęczmienia uznaje się infekcję bakteryjną, za którą odpowiedzialna może być niewystarczająca higiena lub nieprawidłowo noszone soczewki kontaktowe. Aby skutecznie wyleczyć ten dokuczliwy obrzęk powieki, warto wiedzieć, jakie są objawy jęczmienia oraz jakie czynniki mogą wpływać na jego powstawanie. Co to jest jęczmień i jak można go leczyć?

Co to jest jęczmień na oku?

Jęczmień oka powstaje na skutek infekcji bakteryjnej gruczołu łojowego lub mieszka włosowego, znajdującego się na powiece. Zazwyczaj występuje w postaci czerwonego i bolesnego guzka wypełnionego ropą oraz komórkami zapalnymi. Może pojawić się zarówno na zewnętrznej, jak i wewnętrznej stronie powiek.¹ Jęczmień nie powinien mieć wpływu na ostrość widzianych obrazów, natomiast może wywoływać silny dyskomfort i sprawiać ból przy mruganiu.

W zależności od umiejscowienia wyróżnić możemy dwa rodzaje jęczmienia: zewnętrzny oraz wewnętrzny.

Jęczmień zewnętrzny pojawia się zdecydowanie częściej. Umiejscowiony jest u nasady rzęs oraz widoczny po zewnętrznej stronie powieki, jako czerwony guzek z wyraźnym, żółtym czubkiem.² Natomiast jęczmień wewnętrzny pojawia się w obrębie jednego z gruczołów Meiboma. W większości przypadków widoczny jest jedynie po wewnętrznej stronie powieki i wiąże się z silniejszymi odczuciami bólowymi.

Jęczmień a gradówka – czy to jedno i to samo?

Główna różnica między jęczmieniem a gradówką wiąże się z przyczyną ich powstawania.

Jęczmień wywołany jest przez infekcję bakteryjną, natomiast gradówka powstaje przez przewlekłe zapalenie brzegów powiek lub w wyniku niedoleczonego jęczmienia. Występowanie gradówki w większości przypadków nie wiąże się z bólem, a najbardziej charakterystycznym jej objawem jest występowanie białego, twardego guzka w obrębie dolnej lub górnej powieki.³

Gradówkę leczyć można w podobny sposób co jęczmień, natomiast w większości przypadków jej objawy są mniej nasilone i znikają samoistnie w przeciągu kilku dni.

Jak rozpoznać, że to jęczmień? Objawy i pierwsze symptomy

Najbardziej charakterystycznym objawem świadczący o tym, że u danej osoby pojawił się jęczmień pod powieką jest czerwony guzek, który odczuwany jest najczęściej w trakcie mrugania. Zdarza się jednak, że w przypadku jęczmienia o charakterze wewnętrznym, objawy mogą nie być łatwe do samodzielnego zdiagnozowania na pierwszy rzut oka.⁴

Z tego względu warto wiedzieć, że jęczmień oka może wiązać się z występowaniem symptomów, takich jak:

• czerwony guzek na powiece,
• żółta wydzielina w oku,
• ból i zaczerwienienie powiek,
• częste łzawienie oka,
• uczucie ciała obcego w oku,
• światłowstręt,⁵
• uczucie pieczenia.

Co powoduje jęczmień na oku? Przyczyny i czynniki wpływające na infekcje

Najczęstszą przyczyną jęczmienia są bakterie gronkowca, które przedostają się na powierzchnię oka.⁶ Inne przyczyny oraz czynniki ryzyka rozwoju jęczmienia wiążą się z zatkaniem mieszków włosowych oraz gruczołów łojowych przez różnego rodzaju zanieczyszczenia. Procesy te mogą przyczynić się do uwięzienia w ich strukturach bakterii oraz skutkować infekcją.

Za pozostałe, pośrednie przyczyny jęczmienia w oku uznaje się:

• cukrzycę,⁷
• łojotokowe zapalenie skóry,
• trądzik różowaty,⁸
• alergie oczne,
• zespół suchego oka,
• nieprawidłowe noszenie soczewek kontaktowych,
• nieprzestrzeganie zasad higieny,
• podrażnienia błony śluzowej,
• pocieranie oczu brudnymi rękami,
• niedokładny demakijaż oka,
• występowanie jęczmienia w przeszłości.

Jak długo leczy się jęczmień na oku – ile trwa stan zapalny?

Jęczmień na oku utrzymuje się zazwyczaj od 3 do 7 dni. Jednak to ile trwa może zależeć również od szybkości reakcji i wprowadzonego leczenia, które mogą znacznie skrócić czas występowania jęczmienia na powierzchni oka i załagodzić obrzęk powiek.

Jeżeli jęczmień nie zmniejsza się lub nie znika po kilku dniach, konieczna może być konsultacja lekarska.⁹

Diagnozowanie

W większości przypadków objawy jęczmienia nie są trudne do zdiagnozowania przez lekarza. Rozpoznanie infekcji bakteryjnej zazwyczaj nie wymaga wykonywania dodatkowych testów i odbywa się w trakcie podstawowego badania okulistycznego z użyciem urządzenia powiększającego oraz światła.

Zdarza się jednak, że diagnoza może być utrudniona ze względu na występowanie silnego obrzęku, który sporadycznie może pojawiać się również w przypadku gradówki.¹⁰ W sytuacji, gdy lekarz nie jest pewny, z jakim rodzajem zmiany ma do czynienia, może zlecić wykonanie dodatkowych badań lub wprowadzić wybraną formę leczenia, mającą na celu w pierwszej kolejności załagodzić stan zapalny i odczuwany dyskomfort.

Jak wyleczyć jęczmień na oku? Leczenie i domowe sposoby

Zarówno jęczmień zewnętrzny, jak i wewnętrzny zazwyczaj zaczynają stopniowo zmniejszać się po upływie trzech dni. Gdy dyskomfort nie ustępuje lub wręcz nasila się, to konieczne może okazać się wprowadzenie domowych form leczenia lub skorzystanie z porady specjalisty.

Jeżeli planujemy w pierwszej kolejności wypróbować domowe sposoby na jęczmień, należy pamiętać, aby nie wyciskać go samodzielnie, ponieważ może to doprowadzić do nasilenia objawów i powiększenia obrzęku. Gdy zajdzie konieczność usunięcia zmiany ropnej, to w bezpieczny sposób może być to wykonane wyłącznie w gabinecie lekarskim.

Domowe sposoby i samodzielne zabiegi

Domowe sposoby na jęczmień cechują się stosunkowo wysoką skutecznością i w większości przypadków mogą bezpiecznie i efektywnie przyczynić się do zniwelowania obrzęku powieki. Samodzielne leczenie jęczmienia może załagodzić podrażnione gruczoły łojowe oraz przyczynić się do przyspieszonej regeneracji obszaru dotkniętego infekcją bakteryjną.

• Ciepłe kompresy– mogą być wykonywane z użyciem herbaty, ciepłej wody lub ziół, takich jak ziele świetlika. Wykonuje się je poprzez nakładanie na oczy wilgotnej, czystej szmatki. Ciepłe, wilgotne kompresy stosowane przez 10-15 minut, około 3-4 razy dziennie może przyczynić się do szybszego załagodzenia dokuczliwych objawów oraz dyskomfortu odczuwanego w trakcie otwierania i zamykania powiek.¹¹

• Delikatny masaż – może być wykonywany zarówno z użyciem dłoni, jak i ciepłej myjki. Masowanie powierzchni całej twarzy przez 5-10 minut pozwoli dokładnie oczyścić okolice oka oraz wspomóc odpływ ropy i innych zanieczyszczeń do ujścia gruczołu łojowego.¹²

• Używanie hipoalergicznego mydła – delikatne przecieranie oka wacikiem nasączonym delikatnym mydłem lub szamponem przeznaczonym dla dzieci może pomóc oczyścić jęczmień i powiekę z ewentualnej wydzieliny i strupów.

Domowe leczenie jęczmienia może być uzupełnione poprzez stosowanie leków przeciwbólowych, dostępnych bez recepty. Krótkotrwałe stosowanie tego typu środków zgodnie z zaleceniami producenta może załagodzić dolegliwości bólowe.

Warto pamiętać, że nieleczony jęczmień może nasilać uczucie dyskomfortu lub prowadzić do pojawienia się w obrębie oka kolejnej zmiany ropnej. Z tego względu nie należy lekceważyć symptomów świadczących o tym, że pojawiła się u nas infekcja powieki.

Leki i maść na jęczmień z antybiotykiem lub operacja

W przypadku, gdy domowe metody leczenia nie są skuteczne, a jęczmień w oku mimo upływu trzech dni nie zmniejsza się, należy skonsultować się z lekarzem. Zdarza się to najczęściej w przypadku jęczmienia wewnętrznego, gdzie występowanie bolesnej plamki ropnej nie jest widoczne na pierwszy rzut oka, co może wiązać się utrudnieniami w samodzielnym leczeniu.

Również w przypadku, gdy pojawił się jęczmień u dziecka lub niemowlaka, warto w pierwszej kolejności udać się do specjalisty.¹³

W takich sytuacjach lekarz może zlecić dostosowaną do potrzeb pacjenta formę leczenia z użyciem maści na jęczmień, antybiotykoterapii lub zabiegu operacyjnego.

Antybiotyki

Niezależnie od tego czy u danego pacjenta występuje jęczmień zewnętrzny czy wewnętrzny, w większości przypadków pierwszym preparatem przepisywanym przez lekarzy jest maść na jęczmień z antybiotykiem.

Tego typu środki zazwyczaj nakładane są bezpośrednio na obszar dotknięty zmianą ropną i mogą chwilowo ograniczać pole widzenia.¹⁴ Zdarza się również, że antybiotyki przepisywane są w formie kropli do oczu lub w formie doustnych tabletek, natomiast zależy to od indywidualnego stanu zdrowia pacjenta.

Sterydy

W sytuacji, gdy grudkowy ropień jednego gruczołu przeniósł się na kolejne gruczoły lub u pacjenta pojawił się bardzo silny obrzęk, lekarz może zalecić wstrzyknięcie leków sterydowych do brzegu powieki.¹⁵

Preparaty z grupy sterydów są w stanie załagodzić stan zapalny i zazwyczaj stosowane są, gdy u pacjenta pojawił się jęczmień wewnętrzny. Cała procedura trwa nie dłużej niż kilka minut i może być wykonywana pod miejscowym znieczuleniem.

Zabieg chirurgiczny

Interwencja chirurgiczna stosowana jest zazwyczaj, gdy inne formy leczenia nie przyniosły pożądanych rezultatów. W takiej sytuacji lekarz wykonuje nacięcie, a następnie przeprowadza chirurgiczny drenaż i opróżnia jęczmień z ropnej wydzieliny.¹⁶ Zazwyczaj po wykonaniu takiego zabiegu konieczne jest dodatkowo miejscowe stosowanie antybiotyków.

Zapobieganie i metody prewencyjne

Znając mechanizmy dotyczące tego jak powstaje jęczmień, za najważniejszy czynnik przyczyniający się do uniknięcia powstawania infekcji bakteryjnej w obrębie oka można uznać systematyczne dbanie o higienę oczu.

Codzienne nawyki dotyczące higieny, takie jak dokładne oczyszczanie brzegów powiek czy staranne wykonywanie demakijażu mogą zapobiegać powstawaniu jęczmienia i innych stanów zapalnych w okolicach narządu wzroku.

Inne zasady, do których warto się stosować, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo, że pojawi się u nas jęczmień na oku, to:

• częste mycie rąk,
• unikanie przecierania oczu dłońmi,
• tymczasowa rezygnacja z makijażu,
• unikanie przebywania w zadymionych pomieszczeniach,
• zastąpienie soczewek kontaktowych okularami korekcyjnymi,
• regularne stosowanie ciepłych kompresów.

Podsumowanie

Jęczmień na oku powstaje na skutek infekcji występującej w obrębie mieszków włosowych oraz gruczołów Meiboma. Stan zapalny może być również spowodowany łojotokowym zapaleniem skóry oraz innymi współistniejącymi schorzeniami. Niezależnie od przyczyn, gdy u danej osoby pojawi się jęczmień pod okiem, można wypróbować domowe metody leczenia objawów, takie jak ciepłe kompresy czy stosowanie delikatnych środków myjących.

W przypadku braku zadowalających efektów lub wątpliwości czy wprowadzona metoda leczenia jest bezpieczna oraz skuteczna, warto skonsultować się z lekarzem, który będzie w stanie ocenić stan ropnej zmiany i wprowadzić dodatkowe formy terapii.