Aby nasze oczy zachowały jak najdłużej ostrość oraz jakość widzenia, potrzebują różnorodnych zdrowotnych substancji, wspierających ich funkcjonowanie. Szczególną uwagę warto zwrócić na luteinę z grupy karotenoidów, której pozytywny wpływ na nasz wzrok jest bardzo silny.
Warto zapoznać się prozdrowotnymi właściwościami luteiny oraz zadbać o jej prawidłowy poziom w organizmie, aby jak najdłużej cieszyć się zdrowymi oczami i prawidłowym widzeniem.
Co to jest luteina? Co ma wspólnego z oczami i wzrokiem?
Luteina jest żółtym barwnikiem, należącym do rodziny karotenoidów, czyli substancji chemicznych, których źródłem są komórki wielu rodzajów roślin. Karotenoidy odpowiadają za ich żywe, intensywne barwy. Niektóre z nich, w tym luteina oraz zeaksantyna, wykazują korzystne działanie dla naszego zdrowia i prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku.1
Luteina i zeaksantyna, stanowiąca inny karotenoid, występują w naszych oczach jako barwniki i gromadzą się w siatkówce oka, głównie w okolicy plamki żółtej. Luteina działa na nasz wzrok bardzo korzystnie poprzez poprawę jakości widzenia i wsparcie bariery ochronnej oczu. Stosowana jest, aby zapobiegać ewentualnym chorobom w obrębie naszego narządu wzroku, leczyć ich pierwsze symptomy oraz, aby chronić je przed szkodliwym promieniowaniem.2
Jak działa luteina na oczy i jak wpływa na wzrok?
Luteina pełni funkcję ochronną dla naszych oczu. Dzięki licznym prozdrowotnym właściwościom broni ich powierzchnię przed wolnymi rodnikami oraz szkodliwym działaniem promieni świetlnych. Luteina poprawia również ogólną jakość i ostrość widzenia, a także zmniejsza ryzyko pojawienia się chorób w obrębie narządu wzroku.
Ostrość widzenia
Plamka żółta, wspierana przez luteinę znajdującą się na jej powierzchni, oddziałowuje wraz z nią na pracę fotoreceptorów, czyli komórek odpowiadających za ostre widzenie szczegółów. Światłoczułe fotoreceptory, określane jako czopki i pręciki, wytwarzają obraz, który widzimy.
Proces ten wymaga wiele pracy. Dlatego komórki te potrzebują wystarczającej ilości tlenu oraz substancji takich jak minerały i karotenoidy, jakimi są luteina i zeaksantyna. Jeżeli ich poziom jest odpowiedni, to fotokomórki przetwarzają obraz i przenoszą go do naszego mózgu. Proces ten zapewnia nam ostre widzenie szczegółów oraz wyrazistość barw.3
Filtr światła
Luteina i zeaksantyna znajdujące się w plamce żółtej oka, skutecznie blokują przedostawanie się promieni UV oraz światła niebieskiego do struktur siatkówki. Karotenoidy wchodzą w skład nabłonka pigmentowego, stanowiącego ochronę przed światłem o różnej długości fal. Zmniejszają w ten sposób ryzyko pojawienia się uszkodzenia oksydacyjnego wywołanego światłem, wiążącego się ze zniszczeniem komórek siatkówki.4, 5
Neutralizowanie wolnych rodników
Luteina z zeaksantyną to dla naszych oczu cenne przeciwutleniacze. Wraz z innymi naturalnymi antyoksydantami, takimi jak witamina C, E oraz beta-karoten chronią powierzchnię oczu przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.
Te niestabilne cząsteczki przyczyniają się do niszczenia komórek oraz występowania wielu chorób w obrębie naszych oczu.6
Wsparcie plamki żółtej oka
Luteina na oczy wpływa również poprzez obecność w plamce żółtej oka, gdzie przyczynia się do zwiększonej gęstości optycznej pigmentu. Jego prawidłowa ilość stanowi ochronę przed pojawieniem się i dalszym rozwojem zwyrodnienia plamki żółtej, choroby przyczyniającej się do licznych zaburzeń w obrębie wzroku.
Prawidłowy poziom, osiągany przez luteinę i zeaksantynę w plamce żółtej, prowadzi do długotrwałego utrzymania przez nią wyrazistego widzenia centralnego oraz barwnego.7
Tłumienie stanów zapalnych
Luteina to substancja, która wykazuje silne właściwości przeciwzapalne, dbając przy tym o nasz wzrok. Dzięki temu, że pełni funkcję ochronną dla neuronów siatkówki, wspomaga zapobieganie jej ewentualnych stanów zapalnych oraz zakażeń bakteryjnych czy wirusowych.8
Wpływ na inne choroby oczu
Korzystne dla funkcjonowania naszego wzroku funkcje i właściwości jakie wykazuje luteina z pomocą zeaksantyny, przyczyniają się do zapobiegania z ich pomocą wielu chorobom i zaburzeniom oraz niwelowania ewentualnych powikłań z nimi powiązanych. Natomiast gdy karotenoidy osiągają zaniżony poziom, może to zwiększać ryzyko występowania chorób.
Wśród zaburzeń, które mają związek z ilością luteiny, warto wymienić takie, jak:
- Zaćma – badania wykazują, że osoby zawierające w codziennej diecie niewielkie ilości karotenoidów oraz warzyw takich jak jarmuż, kukurydza i brokuły, są bardziej podatne na wystąpienie tej choroby, objawiającej się między innymi mętnymi plamami w obrębie soczewki oka.9
- Zespół suchego oka – powiązany jest często z nadmiernym wpływem światła kumulującego się na powierzchni siatkówki. Promieni świetlne wpływają na strukturę oka wtedy, gdy poziom luteiny jest w siatkówce zbyt niski.10
- Retinopatia cukrzycowa – to powikłanie występujące u osób chorych na cukrzycę. Badania wykazały, że zawyżone markery stresu oksydacyjnego, charakterystyczne dla retinopatii powiązane są z niskim poziomem karotenoidów.11
- Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD) – powstaje na skutek stopniowego zanikania bariery ochronnej siatkówki, w skład której wchodzą luteina i zeaksantyna.12
Ile luteiny dziennie powinniśmy dostarczać do organizmu?
Wielkość dawki, w jakiej luteina na oczy powinna być wprowadzana do organizmu w ciągu dnia zależna jest od ogólnej kondycji naszego wzroku. Musimy uwzględnić ewentualne niedobory witamin oraz styl życia i poziom stresu, który nam towarzyszy. Dla przeciętnej osoby dorosłej jej wartość powinna wynosić od 10 do 20 mg. Natomiast ilość zeaksantyny powinna być mniejsza i osiągać wartość około 2-4 mg na dzień.
Warto również pamiętać, że palenie papierosów często wywołuje niedobór luteiny. Właśnie z tego powodu dla aktywnych palaczy, codzienne zapotrzebowanie na nią, może okazać się wyższe.
Badania wykazują, że wpływ luteiny na zdrowie naszego wzroku wynika z ilości jej codziennego wprowadzania do organizmu. Okazuje się, że przyswajanie luteiny przez organizm w dawce minimum 6 mg, pozwala na zauważalną ochronę naszego narządu wzroku. Jeżeli jej wartość przekraczała 10 mg, badanie wykazało spowolniony rozwój zwyrodnienia plamki żółtej (AMD). Natomiast dzienny poziom luteiny w wysokości 20 mg miał największy wpływ na ochronę oczu, ostrość oraz parametry widzenia.
Przedawkowanie luteiny
Wprowadzenie do organizmu zbyt dużej ilości warzyw, owoców lub suplementów diety zawierających luteinę może skutkować karotenemią. Jej objawy to głównie delikatne zażółcenie skóry, najczęściej występujące w okolicach dłoni, twarzy oraz podeszwy stóp. Stan ten ma wizualne symptomy przypominające żółtaczkę, natomiast nie wiąże się z poważniejszymi powikłaniami i zazwyczaj znika samoistnie po wprowadzeniu delikatnych zmian w codziennej diecie.13
Aby odróżnić karotenemię od poważniejszych stanów chorobowych, należy przeanalizować ilość i rozmiar zmian naskórnych oraz występowanie ewentualnych dodatkowych dolegliwości. Takich jak bóle brzucha lub zmiany w obrębie gałki ocznej. Jeżeli dodatkowe symptomy występują, a zażółcenie ma miejsce na większych obszarach skóry, to może to wskazywać na żółtaczkę lub inne schorzenie.14
Krople, tabletki i suplementy na oczy z luteiną. Jak forma jest najlepsza?
Dostępne na rynku preparaty zawierające luteinę i zeaksantynę, pozwalają na wprowadzenie do organizmu wystarczającej ich dawki, odpowiadającej dziennemu zapotrzebowaniu. Ten sposób zażywania składników odżywczych może okazać się bardzo pomocny w przypadku osób mających problemy ze wzrokiem lub cierpiących na niedobory witamin w organizmie, spowodowanych nieprawidłową dietą, lub stylem życia.
Suplementacja luteiny może się okazać szczególnie przydatna również dla osób starszych, u których następuje naturalna jej utrata oraz niszczenie tkanek. W zależności od indywidualnych potrzeb można wybrać preparaty z luteiną takie jak krople, suplementy lub tabletki na wzrok.15
Krople z luteiną
Jeżeli zależy nam na zminimalizowaniu ryzyka wystąpienia zaćmy lub leczenia jej pierwszych symptomów, to pomocne mogą okazać się krople z luteiną do oczu. Badanie pokazują, że stosowanie płynnych preparatów bezpośrednio na strukturę oka skutecznie rozmieszcza pigment na jego powierzchni co przyczynia się do większej efektywności działania.17
Suplementy i tabletki
Suplementy diety takie jak tabletki z luteiną cechują się natomiast szczególnie skutecznym działaniem, jeżeli chodzi o codzienną ochronę oczu przed niekorzystnym wpływem promieniowania świetlnego, a także przed zanieczyszczeniami ze środowiska zewnętrznego. Wspomagają również tworzenie się bariery ochronnej w siatkówce oka, co w naturalny sposób przyczynia się do poprawy ostrości widzenia.18
Wybierając tabletki z luteiną na oczy, warto wybrać te zawierające naturalne ekstrakty roślinne, pobierane z roślin takich jak nagietek czy aksamitka. Wprowadzając do organizmu karotenoidy pochodzenia naturalnego, będziemy mieli pewność, że są to wysokiej jakości składniki odżywcze, cenne dla naszego wzroku.
Jeżeli potrzebujemy codziennego uzupełnienia diety w postaci suplementów, to najprostszym i skutecznym rozwiązaniem w większości przypadków może okazać się luteina bez recepty w formie tabletek. Warto wypróbować suplementację ze względu na bardzo duży wybór i szeroką dostępność tego typu produktów.
Gdzie jest najwięcej luteiny i zeaksantyny?
Luteina i zeaksantyna to barwniki wytwarzane wyłącznie przez rośliny. Ludzki organizm nie jest w stanie sam ich wyprodukować, dlatego bardzo ważne jest dbanie o ich odpowiednią ilość w codziennej diecie. Na rynku dostępne są różne produkty zawierające dużo luteiny oraz wykazujące właściwości przeciwutleniające i wpływające korzystnie na ostrość wzroku i widzenie barw przez nasze oczy.
Produkty spożywcze szczególnie zalecane ze względu na wysoką ilość luteiny i zeaksantyny to między innymi jarmuż, pietruszka i szpinak, natomiast te posiadające ich znikomą ilość to przykładowo jajka i marchew.19
| Źródło / potrawa | Luteina (µg/g) | Zeaksantyna (µg/g) |
|---|---|---|
| Jarmuż | 48,0 – 114,7 | – |
| Pietruszka | 64,0 – 106,5 | – |
| Szpinak | 59,3 – 79,0 | – |
| Por | 36,8 | – |
| Groch | 19,1 | – |
| Sałata | 10,0 – 47,8 | – |
| Pistacje | 7,7 – 49,0 | – |
| Brokuły | 7,1 – 33,0 | – |
| Pszenica durum | 5,4 | 0,5 |
| Jajka | 3,84 – 13,2 | 2,7 |
| Marchew | 2,5 | – |
Aby wprowadzić do organizmu dzienną, wymaganą dawkę luteiny wynoszącą 20 mg, należałoby zjeść minimum 50 g surowego jarmużu lub 200 g szpinaku. Natomiast w przypadku warzyw o jej mniejszym stężeniu, takich jak marchew, byłyby to aż 2 kg.
Jeżeli chcemy, aby w naszym organizmie znajdowała się codziennie wystarczająca ilość karotenoidów, to należy spożywać warzywa w większych ilościach.
Jeśli natomiast nie jesteśmy w stanie uzyskać pożądanej wartości luteiny poprzez codzienną dietę, to warto wykorzystać suplementy i z ich pomocą uzupełniać niedobory.
Z czym najlepiej łączyć suplementację luteiną, aby zadbać o zdrowie oczu?
Aby zwiększyć korzystne działanie składników odżywczych na oczy oraz nasilić ochronę wzroku, warto dołączyć do luteiny inne pierwiastki oraz witaminy, wykazujące prozdrowotne działanie dla naszego narządu wzroku. Mogą to być przykładowo:
- Witamina A, która wpływa na prawidłowe funkcjonowanie siatkówki oka. Jest również odpowiedzialna za prawidłową syntezę retinolu i opsyny. Te dwa składniki przyczyniają się do tego, że jesteśmy w stanie widzieć wyraźnie po zmroku.20
- Witamina C, działająca z karotenoidami jako antyoksydanty, dba o zapewnienie ochrony przed wolnymi rodnikami. Przyczynia się także do odpowiedniej ilości filmu łzowego wytwarzanego przez gruczoły znajdujące się w oku. Bierze również udział w syntezie kolagenu, przyczyniającego się do prawidłowego funkcjonowania struktur naczyniowych w oczach.21
- Witaminy E, to przeciwutleniacz, który razem z luteiną chroni komórki siatkówki oka przed utlenianiem i niszczeniem. Witamina E wspomaga również wchłaniane przez organizm cennej dla naszego wzroku witaminy A.22
- Cynk, wspomaga transport witaminy A z wątroby do siatkówki oka. Wykazuje również silne działanie antyoksydacyjne i przyczynia się do ochrony siatkówki oka przed nadmiernym wpływem zanieczyszczeń.23
- Selen, wspiera syntezę związków antyoksydaycjnych, wykazujących działanie ochronne dla naszych oczu. Jego suplementacja zalecana jest szczególnie w przypadku osób leczących zaćmę. Badania wykazują, że osoby cierpiące na tę chorobę bardzo często mają niedobory tego pierwiastka w organizmie.24
Skutki uboczne stosowania luteiny
Jeżeli chodzi natomiast o produkty spożywcze oraz suplementy w których występuje luteina na oczy, to są one w pełni bezpieczne dla naszego organizmu.
Ich regularne, długotrwałe zażywanie może przyczynić się jedynie do zażółcenia niektórych części naszego ciała. Objaw ten ustępuje w momencie redukcji poziomu luteiny z naszej codziennej diety.25
Luteina dla oczu to nie to samo co luteina – hormon!
Analizując ewentualne skutki uboczne, należy wziąć pod uwagę, że na rynku występuje również syntetyczny, kobiecy hormon płciowy określany jako luteina, szerzej znany jako progesteron. Warto pamiętać, że nie jest to luteina na oczy. Same hormony nie wykazują leczniczego działania na problemy powiązane z narządem wzroku.
Skutki uboczne po ich zażyciu nie są tożsame z tymi, które mogłyby mieć związek z zażyciem odpowiedniej ilości luteiny w postaci warzyw czy suplementów. Zażywanie leków hormonalnych niesie ze sobą szereg zmian w funkcjonowaniu organizmu i nie mogą być one zażywane bez wcześniejszych zaleceń specjalisty.16
Podsumowanie
Odpowiednia ilość luteiny i zeaksantyny w codziennej diecie jest bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania naszego wzroku. Wprowadzanie jej do organizmu z pożywieniem lub w postaci suplementów diety, może znacznie zwiększyć szanse na prawidłowe widzenie oraz poprawić jego ostrość.
Ponadto substancja ta jest bezpieczna dla naszego organizmu. Jak wynika z przytoczonych badań, często zalecana jest przez lekarzy dla pacjentów, mających problemy ze wzrokiem.