Zapalenie rogówki: objawy, przyczyny i leczenie obrzęku

Zapalenie rogówki może być wywołane infekcją lub uszkodzeniem delikatnej struktury zewnętrznej warstwy oka. Schorzenie może przyczyniać się do występowania obrzęku powiek, a także bólu i dyskomfortu, które mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie.

W zależności od rodzaju zapalenia rogówki oraz stopnia nasilenia objawów lekarz może zalecić stosowanie sztucznych łez lub zaproponować inne specjalistyczne formy leczenia. Jakie są objawy zapalenia rogówki i jak można je leczyć?

Co to jest zapalenie rogówki?

Zapalenie rogówki to stan zapalny zewnętrznej warstwy gałki ocznej, która pokrywa źrenicę i tęczówkę.¹ Schorzenie zaburza przetwarzanie docierających do oczu promieni świetlnych, przez co może doprowadzić do pogorszenia jakości widzenia oraz naruszenia naturalnej bariery ochronnej w oku. Zapaleniu rogówki najczęściej towarzyszy obrzęk powiek, zaczerwienienie oraz uczucie ciała obcego pod powiekami.

Stan zapalny rogówki może być wywołany przez różnego rodzaju otarcia oraz przez bezpośredni kontakt powierzchni oka z mikroorganizmami lub różnego rodzaju zanieczyszczeniami. W zależności od przyczyny, która wywołała obrzęk w oku, można wyróżnić między innymi bakteryjne oraz wirusowe zapalenie rogówki oka.² Zalecane przez specjalistów metody leczenia choroby są w większości przypadków zależne od czynników, które ją wywołały oraz od stopnia nasilenia objawów.

Jak rozpoznać zapalenie rogówki? Objawy i pierwsze symptomy infekcji

Występowanie u danej osoby symptomów, które powiązane są z zaburzeniami widzenia oraz obrzękami występującymi w oku, może wskazywać na zapalenie rogówki. Objawy choroby mogą ustąpić samoistnie lub nasilać się do momentu zastosowania odpowiedniej formy leczenia.³

Główne objawy towarzyszące zapaleniu rogówki, to:

• ból oka,
• obrzęk rogówki,
• rozmazany obraz,
• ropna wydzielina w worku spojówkowym,
• zaczerwienienie spojówek,
• światłowstręt,⁴
• uczucie ciała obcego pod powieką.

Co powoduje zapalenie rogówki? Przyczyny i czynnik chorobowe

Zapalenie rogówki może być wywołane zarówno przez uszkodzenia mechaniczne, jak i przez kontakt oka z mikroorganizmami, takimi jak wirusy czy bakterie. Poznanie przyczyny stanu zapalnego umożliwia dobranie przez specjalistę najlepszej formy terapii. Za główne przyczyny zapalenia rogówki można uznać:

• Wirusy – a zwłaszcza HSV1 oraz HSV2, które odpowiedzialne za powstawanie opryszczki pospolitej, czyli dokuczliwej choroby zakaźnej.⁵ Te mikroby są również najczęstszą przyczyną występowania schorzenia, jakim jest opryszczkowe, inaczej wirusowe zapalenie rogówki oka.

• Bakterie – gronkowce, paciorkowce czy bakterie powodujące rzeżączkę mogą wywoływać bakteryjne zapalenie rogówki.⁶ Mikroorganizmy te mogą przedostawać się do oczu w trakcie różnego rodzaju przetarć lub stanowić efekt nieprawidłowej higieny, stosowanej przez osoby noszące soczewki kontaktowe.

• Uszkodzenia mechaniczne – bezpośredni kontakt oka z ciałem obcym lub różnego rodzaju zanieczyszczeniami, które mogłyby naruszać nabłonek rogówki, może prowadzić do zapaleń w jej obrębie. Urazy powstałe na zewnętrznej części gałki ocznej mogą ułatwić mikroorganizmom dostęp do nabłonka. Takie zdarzenie może w efekcie wywoływać bakteryjne lub wirusowe zapalenie rogówki.⁷

• Soczewki kontaktowe – jeżeli soczewki są zbyt długo noszone w ciągu doby, rogówka może być pozbawiona wystarczającej ilości filmu łzowego, stanowiącego jej naturalną barierę ochronną. Zarówno długotrwałe noszenie soczewek kontaktowych, jak i nieprzestrzeganie zasad higieny w trakcie ich stosowania może wywołać zapalenie powierzchni rogówki oraz przyczynić się do rozprzestrzeniania bakterii, wirusów czy grzybów na jej powierzchni.⁸

• Kontakt ze skażoną wodą – pływanie oraz nurkowanie w jeziorach czy publicznych basenach może skutkować przedostawaniem się do oczu bakterii, grzybów lub pasożytów. W takich przypadkach bardzo często dochodzi do wystąpienia grzybiczego, bakteryjnego lub wirusowego zapalenia rogówki.

• Osłabiona odporność – na skutek choroby autoimmunologicznej lub w wyniku przyjmowania niektórych leków, organizm może być osłabiony oraz bardziej podatny na uszkodzenia rogówki.⁹ Zapalenie może być wtedy również powiązane z zaburzeniami filmu łzowego czy występowaniem zespołu suchego oka.

Podział infekcji ze względu na źródło zakażenia

W zależności od tego, jakie czynniki wpłynęły na obrzęk rogówki, zapalenie może przyjąć formę zakaźną lub niezakaźną. Należy również pamiętać, że na skutek przewlekłego, niezakaźnego rodzaju tego schorzenia, bardzo często dochodzi do rozwoju bakteryjnego lub wirusowego zapalenia rogówki, które w wielu przypadkach wymaga wprowadzenie farmakoterapii.

• Zakaźne zapalenie rogówki – spowodowane przez różnego rodzaju bakterie, wirusy, grzyby lub pasożyty.¹⁰ Ten rodzaj schorzenia trwa najczęściej około 2-3 tygodni. Osoby, u których występuje grzybicze lub wirusowe zapalenie rogówki oka powinny odizolować się od innych osób na czas trwania choroby oraz szczególnie zadbać o przestrzeganie higieny.

• Niezakaźne zapalenie rogówki – może być wywołane przez urazy mechaniczne powstałe na skutek zbyt długiego noszenia soczewek kontaktowych lub kontaktu narządu wzroku z ciałem obcym. Choroba może występować również na skutek nadmiernej ekspozycji oczu na światło słoneczne.¹¹ Niezakaźne zapalenie rogówki trwa zazwyczaj od 7 do 14 dni, w zależności od stopnia nasilenia objawów.

Diagnostyka – jak rozpoznać, z którym typem infekcji mamy do czynienia?

W przypadku wystąpienia symptomów charakterystycznych dla zapalenia występującego na powierzchni rogówki należy skonsultować się z okulistą, który na podstawie wywiadu lekarskiego oraz podstawowego badania wzroku będzie w stanie zdiagnozować rodzaj zmiany w gałce ocznej.

• Analiza laboratoryjna – okulista może pobrać próbkę łez lub wydzieliny znajdującej się w worku spojówkowym. Pomoże to rozpoznać, jaki czynnik wpłynął na wystąpienie schorzenia.¹²

• Badanie w lampie szczelinowej – lekarz wykorzystuje krople barwiące do rozjaśnienia ewentualnych zmian w rogówce, a następnie bada oko z użyciem lampy szczelinowej.¹³ Na tej podstawie ocenia rozległość przekształceń w oku oraz stwierdza czy występujący stan zapalny może mieć wpływ na pozostałe warstwy rogówki.

Leczenie zapalenia rogówki

W zależności od rodzaju zapalenia rogówki oraz nasilenia symptomów towarzyszących schorzeniu lekarz dobiera odpowiednią dla pacjenta formę terapii. Leczenie może wykorzystywać zarówno łagodne preparaty dedykowane zwalczaniu wirusów lub innych mikroorganizmów, jak i antybiotykoterapię czy zabiegi operacyjne.

Formy kuracji zwalczającej zapalenie powierzchni rogówki, to:

• Krople do oczu – takie jak sztuczne łzy czy preparaty mające na celu załagodzić obrzęk i podrażnienia. Środki lecznicze w formie kropli do oczu najczęściej stosowane są w wypadku występowania delikatnych, niezakaźnych stanów zapalnych w obrębie rogówki.¹⁴

• Antybiotyki – zalecane przez lekarzy przede wszystkim do zwalczania stanów zapalnych o charakterze zakaźnym.¹⁵ Dobór odpowiedniej formy antybiotykoterapii zależny jest od rodzaju mikroorganizmów, które przyczyniły się do występowania schorzenia.

• Przeszczep rogówki – ten zabieg chirurgiczny stosuje się w ostateczności, gdy żadne inne formy terapii nie przyniosły pożądanych rezultatów, a wzrok pacjenta jest poważnie zagrożony.¹⁶ Operacja polega na zastąpieniu trwale uszkodzonej tkanki rogówkowej chorego, zdrową tkanką pobraną od dawcy.

Domowe sposoby i zapobieganie przez zmiany zachowawcze

Mimo że nie można całkowicie zapobiec zapaleniu rogówki, to można zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia w przyszłości stanów zapalnych w oku zewnętrznym oraz wspomóc ewentualne leczenie farmakologiczne za pomocą domowych sposobów.

Aby przyczynić się do wzmocnienia rogówki, warto zadbać o korzystne dla wzroku zdrowe nawyki, takie jak:

• przestrzeganie zasad higieny,
• stosowanie się do zaleceń producenta odnośnie czyszczenia i wymiany soczewek kontaktowych,
• noszenie okularów ochronnych,
• regularne wizyty w gabinecie okulisty.

Możliwe powikłania i rokowania

W przypadku, gdy zapalenie rogówki wywołane jest przez niewielki uraz lub, gdy leczenie stanu zapalnego zostało odpowiednio szybko wprowadzone, można uniknąć występowania jakichkolwiek powikłań dotyczących jakości wzroku. Jednak nieleczone zapalenie rogówki może doprowadzić do występowania poważnych stanów zapalnych w obrębie oka, które mogą przyczyniać się do znacznego pogorszenia lub nawet całkowitej utraty wzroku.

Możliwe powikłania wynikające z ignorowania symptomów uszkodzenia rogówki oka, to:

• przewlekłe wirusowe zapalenie rogówki,¹⁷
• blizny w obrębie zewnętrznej warstwy oka,
• owrzodzenie rogówki,¹⁸
• częściowa utrata wzroku,
• jaskra,
• ślepota.

Podsumowanie

Zapalenie rogówki może powstawać na skutek uszkodzeń powstałych na powierzchni oka lub kontaktu poszczególnych warstw nabłonka z mikroorganizmami, przyczyniającymi się do powstawania obrzęku oraz silnego dyskomfortu odczuwanego w gałce ocznej.

Niezależnie od tego, co było przyczyną zapalenia rogówki, ważne jest wprowadzenie odpowiedniej metody leczenia. Pozwoli to uniknąć ewentualnych powikłań i zapobiec występowaniu w przyszłości zaburzeń wzroku.

W przypadku pojawienia się objawów, które mogłyby wskazywać na niezakaźne lub wirusowe zapalenie rogówki, warto skontaktować się z okulistą. Tylko specjalista na podstawie przeprowadzonych badań potwierdzi lub wykluczy występowanie zapalenia w rogówce.