Starczowzroczność: objawy, przyczyny i leczenie prezbiopii

Naturalny proces starzenia się organizmu sprawia, że oko zaczyna tracić zdolność skupiania się na bliskich obiektach. Starczowzroczność wiąże się z pogłębiającymi się zaburzeniami ostrości widzenia oraz utratą elastyczności soczewki oka. Jakie skutki niesie ze sobą starczowzroczność i czy można jej zapobiec?

Co to jest prezbiopia znana jako starczowzroczność?

Zwana inaczej starczowzrocznością, prezbiopia¹ jest naturalnym procesem fizjologicznym powiązanym ściśle z upływem lat i utratą elastyczności naszych oczu oraz zaburzeniem ich zdolności akomodacyjnych.

W momencie, gdy nasze oczy są młode i zdrowe soczewka oka swobodnie zmienia kształt oraz długość. Właśnie dzięki tej zdolności może wyraźniej zaginać promienie świetlne i skupiać je na siatkówce w tylnej części oka. Z upływem lat soczewka traci elastyczność i nie może tak łatwo zmieniać swojego kształtu. W rezultacie nie jest w stanie odpowiednio zagiąć światła, aby skupić je na siatkówce.

Proces ten zazwyczaj daje pierwsze zauważalne objawy po 40 roku życia. Wtedy oczy znacznej części osób zaczynają zniekształcać ostrość widzenia i często wymagają wsparcia okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych. Nieleczona starczowzroczność może pogłębiać się nawet do 65 roku życia.

Przyczyny występowania starczowzroczności

Z upływem lat oko stopniowo traci zdolność wyraźnego widzenia. Za bezpośrednią przyczynę starczowzroczności uznaje się rosnącą utratę stopnia elastyczności przez soczewkę. Proces ten rozpoczyna się zazwyczaj po 40 roku życia i pogłębia się do 65 roku życia.

Proces przyczyniający się do starczowzroczności jest ściśle powiązany ze zmieniającą się w trakcie życia człowieka anatomią ludzkiego oka. Za zaginanie się światła wpadającego do oka odpowiadają dwie występujące w oku struktury:

• Rogówka, przezroczysta przednia powierzchnia oka w kształcie kopuły.
• Soczewka, przezroczysta struktura o większym niż rogówka stopniu elastyczności.

Obie części oka załamują światło, aby skupić obraz na siatkówce, która znajduje się w wewnętrznej części oka. Soczewka, ze względu na swoją elastyczność może zmieniać swój kształt poprzez użycie otaczającego ją okrężnego mięśnia. Kiedy patrzymy na coś z bliska mięsień kurczy się, umożliwiając przy tym soczewce zakrzywienie oraz zmianę siły skupienia.

Prezbiopia spowodowana jest stwardnieniem soczewki oka, która następuje wraz z wiekiem. Okrężny mięsień z czasem nie pozwala soczewce na zakrzywienie przez co jest ona mniej elastyczna i nie ma możliwości skupić się na obiektach znajdujących się w pobliżu.

Czynniki ryzyka szczególnie po 40 roku życia

Warto mieć świadomość, że istnieją również inne przyczyny, które według opinii specjalistów mogą zwiększać ryzyko wystąpienia starczowzroczności oraz nasilać jej objawy. Do takich czynników zaliczyć można:

• Spożywanie niektórych leków i substancji takich jak leki przeciwdepresyjne, przeciwskurczowe oraz alkohol,
• Występowanie niektórych chorób i zaburzeń², wśród których wymienić można anemię, cukrzycę i stwardnienie rozsiane,
• Bycie kobietą³, ponieważ u kobiet starczowzroczność średnio pojawia się częściej oraz o bardziej nasilonych objawach.
• Niezdrowy styl życia, w tym nieprawidłowa dieta pozbawiona witamin A,C oraz B, które bardzo korzystnie wpływają na nasze oczy.

Objawy starczowzroczności

Pierwsze zauważalne objawy prezbiopii wiążą się ze stopniowym pogarszaniem się zdolności czytania.  Czynność ta u osób po 40 roku życia zaczyna wymagać coraz większej koncentracji i wysiłku, co prowadzi do innych objawów powiązanych z samopoczuciem i narządem wzroku.

Do typowych objawów zapowiadających starczowzroczność należą między innymi:

• Pojawiające się nagle trudności z odczytywaniem drobnego druku, które są zazwyczaj pierwszym niepokojącym objawem wskazującym na problemy ze wzrokiem,
• Potrzeba mocniejszego oświetlenia w trakcie czytania lub wykonywania pracy wymagającej bliskiej odległości z narzędziami, lub innymi przedmiotami,
• Zmęczenie oczu oraz bóle głowy w trakcie czytania lub wykonywania precyzyjnej pracy,
• Potrzeba trzymania książki na odległość ramienia, aby móc się na niej skupić,
• Ogólne problemy z widzeniem i skupieniem się na obiektach, które znajdują się blisko oka,
• Potrzeba wspomagania swoich oczu kroplami doraźnie likwidującymi zaburzenia ostrości widzenia.

Prezbiopia ma objawy zbliżone do zaburzeń takich jak nadwzroczność czy dalekowzroczność⁴, jednak różnica polega na tym, że starczowzroczność jest ściśle powiązana z wiekiem, natomiast nadwzroczność obecna jest już przy narodzeniu, a dalekowzroczność nie ma związku z wiekiem osoby, której dotyka. Wszystkie te zaburzenia łączy jednak sposób diagnozy w formie testu u okulisty oraz różnorodne możliwości ich leczenia. Zaczynając od leczenia naturalnego, a kończąc na laserowej korekcie starczowzroczności.

Jak można zdiagnozować pojawienie się starczowzroczności?

Typowe objawy pojawienia się starczowzroczności takie jak problemy z czytaniem czy wykonywaniem prac z bliska można oczywiście dostrzec samodzielnie. Jednak w przypadku chorób i zaburzeń związanych ze wzrokiem podobne objawy mogą wskazywać na różne dolegliwości. Z tego względu bardzo ważne jest, aby nie zwlekać z wizytą u okulisty i nie opierać się wyłącznie na własnych przypuszczeniach dotyczących stanu zdrowia.

Specjalista wykonuje szereg badań, aby określić, czy objawy i wygląd soczewki faktycznie wskazują na starczowzroczność. Test przeprowadzany przez okulistę obejmuje między innymi czynniki takie jak:

• Pole widzenia,
• Integralność mięśni,
• Ostrość widzenia,
• Ogólny stan siatkówki oka.

Po analizie kształtu soczewki i ustaleniu poziomu wyżej wspomnianych czynników okulista jest w stanie określić czy to prezbiopia. Test na starczowzroczność jest bezbolesny i pomoże lekarzowi dobrać ewentualne środki do korekcji starczowzroczności u pacjenta.

Czy starczowzroczność można wyleczyć?

Istnieje kilka sposobów mogących załagodzić lub całkowicie wyleczyć starczowzroczność. W zależności od możliwości finansowych oraz potrzeb można wybrać okulary do czytania, soczewki kontaktowe oraz metodę usuwania wady wzroku, jaką jest laserowa korekcja starczowzroczności.

Okulary do czytania

Istnieją dwie możliwości zakupu okularów do czytania. Można je nabyć zarówno bez recepty w sklepach drogeryjnych oraz w sklepach optycznych, gdzie zazwyczaj można wykonać pełen pakiet badań określających dokładny stopień wady wzroku.

Istotne jest jednak, aby okularów do czytania zakupionych bez recepty nie nosić przez cały dzień a traktować je raczej jako wsparcie do czytania, ponieważ samodzielnie dobrane okulary mogą zaburzać widzenie i nie być odpowiednio przystosowane do wady wzroku.

Okulary korekcyjne

Specjalista w sklepie optycznym może dobrać nam okulary na starczowzroczność tak, aby nie było konieczności używania innych par okularów do czytania, a innych do codziennego funkcjonowania. Możliwe do wyboru są okulary dwuogniskowe oraz okulary progresywne⁵. Oba rodzaje charakteryzują się dwoma poziomami widzenia, w których jeden przeznaczony jest do widzenia dalszych odległości a drugi do widzenia z bliska lub czytania.

Różnią się one między sobą płynnością przechodzenia między obrazami. Natomiast ich rodzaj powinien być dobrany do indywidualnych preferencji i potrzeb przez optyka oraz użytkownika okularów.

Soczewki korekcyjne

Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów soczewek kontaktowych, które mogą okazać się pomocne w przypadku zaburzeń akomodacji oka, które pojawiają się wraz ze starczowzrocznością. W przypadku prezbiopii najczęściej zalecane przez lekarzy są:

• Soczewki dwuogniskowe, mające dwa typy ostrości przedzielone wyraźną linią. Górna część soczewek nastawiona jest na odległość natomiast dolna ustawiona jest pod kątem czytania oraz prac wykonywanych z bliska.
• Soczewki kontaktowe do monowizji wymagają noszenia dwóch różnych soczewek w oczach. Jedna soczewka odpowiada za widzenie dalszych odległości natomiast druga odpowiada za czytanie. Nasz mózg odbiera sygnały z dwóch soczewek i traktuje to jako jeden spójny obraz.

Laserowa korekcja wzroku

Coraz popularniejszą metodą całkowitej redukcji wad wzroku jest laserowa korekcja starczowzroczności. Opinie o tej metodzie są pozytywne, ponieważ dzięki niej w kilka minut można całkowicie pozbyć się spowodowanych przez starczowzroczność zaburzeń ostrości widzenia. Rodzaj oraz możliwość wykonania operacji laserowej zależne są od stanu zdrowia pacjenta, oraz ewentualnych dodatkowych wad i chorób wzroku występujących u osoby cierpiącej na starczowzroczność. W przypadku braku możliwości wykonania laserowej korekcji wzroku lekarz może również wziąć pod uwagę wykonanie zabiegu, jakim jest refrakcyjna wymiana soczewki.

Jak opóźnić wystąpienie objawów starczowzroczności?

Całkowite zapobiegnięcie starczowzroczności nie jest możliwe. Można jednak wprowadzić w życie kilka zasad mogących przyczynić się do zdrowego funkcjonowania oka, w tym gałki ocznej co pozwoli opóźnić mogące wystąpić w późniejszych latach życia niepożądane objawy prezbiopii:

• Wprowadzenie do diety luteiny oraz witamin A, C i E, które mają bardzo korzystny wpływ na narząd wzroku.
• Dbanie o odpowiednie nawilżenie oka, które można wesprzeć stosując krople nawilżające do oczu.
• Unikanie zbyt dużej ilości czasu spędzanego przed ekranem telefonu czy komputera.
• Noszenie okularów przeciwsłonecznych w celu ochrony wzroku przed szkodliwym działaniem promieni UV.
• Regularne coroczne odwiedzanie okulisty w celu wykrycia pierwszych symptomów ewentualnych wad wzroku.

Podsumowanie

Niezdiagnozowana oraz nieskorygowana starczowzroczność będzie się stale pogłębiać co w efekcie może przyczynić się do trwałego upośledzenia wzroku.

Po dostrzeżeniu pierwszych niepokojących objawów warto zgłosić się do lekarza, aby wdrożyć odpowiednie leczenie i środki mogące znacznie załagodzić lub odwrócić proces, jakim jest prezbiopia. Równie pomocne może okazać się wdrożenie odpowiednich działań zapobiegawczych, zanim wystąpią jakiekolwiek dolegliwości wskazujące na starczowzroczność.